Zastosowanie tlenoterapii

KIEDY WARTO STOSOWAĆ KOMORĘ JAKO WSPARCIE ORGANIZMU

Komora hiperbaryczna (HBOT – hyperbaric oxygen therapy) to jedna z najbardziej wszechstronnych terapii wspomagających regenerację i leczenie. Jej działanie polega na podaniu czystego tlenu pod zwiększonym ciśnieniem, co zwiększa stężenie tlenu we krwi i tkankach, uruchamiając procesy naprawcze, przeciwzapalne i regeneracyjne.

Poniżej przedstawiamy kompletną listę sytuacji, w których komora hiperbaryczna wpływa pozytywnie na zdrowienie:

1. CHOROBY PRZEWLEKŁE I AUTOIMMUNOLOGICZNE

2. CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA I GOJENIE RAN

3. UKŁAD NERWOWY I MÓZG

4. ONKOLOGIA – TERAPIA WSPOMAGAJĄCA

5. CHOROBY OCZU I USZU

6. ZAKAŻENIA I STANY ZAPALNE

7. SKÓRA I ESTETYKA

8. POZOSTAŁE WSKAZANIA MEDYCZNE

MECHANIZMY DZIAŁANIA, KTÓRE WSPIERAJĄ ZDROWIENIE:

- dotlenienie tkanek niedokrwionych,
- redukcja cytokin zapalnych (IL-1β, TNF-α, IL-6),
- wzrost ATP i metabolizmu komórkowego (komora prowadzi do wzmożonej produkcji, zamiennikiem, który ominie częściowo i przyspieszy produkcje, uwydatniając i zabezpieczając mitochondria przed stresem oksydacyjnym jest preparat ATP – można stosować uzupełniająco lub zamiennie),
- stymulacja angiogenezy,
- wspomaganie działania leukocytów i makrofagów,
- wzrost kolagenu i fibroblastów,
- redukcja stresu oksydacyjnego (SOD, glutation).

Komora hiperbaryczna wspomaga zdrowienie w różnych stanach chorobowych i regeneracyjnych. Jej działanie nie polega na leczeniu przyczyny chorób autoimmunologicznych czy nowotworowych lub innych, ale na wspieraniu organizmu w regeneracji, dotlenieniu, ograniczaniu stanu zapalnego i poprawie metabolizmu. Stymuluje organizm do produkcji ATP, które jako neurotransmiter i cząsteczka wysokoenergetyczna, zapobiega powstawaniu uszkodzeń w trakcie replikacji komórek, wspomaga ograniczenie lub stymulowanie stanu zapalnego. Wpływa na różnicowanie komórek układu odpornościowego, mając wpływ na ograniczanie autoagresji lub stymulowanie układu odpornościowego do aktywnego usuwania patogenów oraz błędnych komórek.

OMÓWIENIE KILKU PRZYKŁADÓW MECHANIZMU DZIAŁANIA - STOPA CUKRZYCOWA

Czym jest stopa cukrzycowa?

To powikłanie przewlekłej cukrzycy, wynikające z:

1. Niedokrwienia (angiopatia, miażdżyca),
2. Neuropatii cukrzycowej (uszkodzenie nerwów – brak czucia bólu),
3. Zakażeń bakteryjnych (często mieszanych i opornych na leczenie),
4. Upośledzonego gojenia ran (przewlekły stan zapalny, stres oksydacyjny).

W efekcie dochodzi do owrzodzeń, martwicy i często amputacji.

Jak komora działa w leczeniu stopy cukrzycowej?

1. Dotlenienie niedokrwionych tkanek

Tlen pod ciśnieniem 1,3–2,5 ATA rozpuszcza się w osoczu (nie tylko w hemoglobinie), co pozwala:
• przeniknąć do niedokrwionych obszarów skóry i mięśni,
• ominięcie zwężonych lub zamkniętych naczyń.

Efekt: poprawa metabolizmu komórkowego, regeneracji i gojenia ran.

2. Stymulacja angiogenezy (tworzenie nowych naczyń krwionośnych)

• wysokie stężenie tlenu pobudza VEGF i inne czynniki wzrostu.
• powstają nowe naczynia włosowate, poprawiające ukrwienie w długim okresie.

Efekt: trwałe zwiększenie ukrwienia w miejscu rany.

3. Działanie przeciwbakteryjne

Tlen działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie, szczególnie wobec:
• beztlenowców (np. Clostridium, Bacteroides),
• bakterii tlenowych opornych na antybiotyki.

Zwiększa aktywność leukocytów (makrofagów i neutrofili) w usuwaniu bakterii.

Efekt: redukcja zakażenia bez dodatkowego obciążania organizmu antybiotykami.

4. Redukcja obrzęku i stanu zapalnego

Komora wpływa na regulację cytokin prozapalnych (IL-1β, TNF-α),
Stabilizuje błony komórkowe i ogranicza wyciek płynu z naczyń.

Efekt: zmniejszenie obrzęków, bólu i szybsze „oczyszczenie” tkanek.

5. Pobudzenie fibroblastów i kolagenu

Tlen stymuluje fibroblasty do produkcji kolagenu typu I i III – kluczowego dla tworzenia nowej skóry.
Przyspiesza proces naskórkowania i zamykania rany.

Efekt: szybciej tworzy się nowy naskórek i tkanka łączna.

Badania kliniczne wykazują, że HBOT:
- zmniejsza ryzyko amputacji kończyny u pacjentów ze stopą cukrzycową (nawet o 50–70%),
- przyspiesza gojenie ran (nawet 2–3 razy szybciej),
- poprawia odpowiedź na antybiotyki.

Przykład: Badanie [Löndahl et al., Diabetes Care, 2010] – u pacjentów z przewlekłymi owrzodzeniami stopy cukrzycowej, HBOT znacznie poprawiła wskaźniki wygojenia ran i zmniejszyła liczbę amputacji.

Przykładowy protokół HBOT przy stopie cukrzycowej:

Kiedy komora nie pomoże?

- jeśli nie usunięto martwicy chirurgicznie – komora nie „rozpuści” martwych tkanek (pomocny może być ATP + dmso, ze względu na swoje działanie penetrujące tkankę),
- w przypadku zakażenia bez kontroli glikemii – hiperglikemia blokuje procesy regeneracji,
- gdy brakuje odpowiedniej opieki miejscowej rany – HBOT nie zastąpi leczenia miejscowego- kiedy rana jest zanieczyszczona , zła pielęgnacja,
- jeśli amputacja jest już nieunikniona z powodu rozległej martwicy – terapia może nie przynieść oczekiwanych korzyści- jednak nie zaszkodzi, mimo to pacjent powinien wiedzieć, jakie są realne szanse.

Tlenoterapia hiperbaryczna może uratować stopę cukrzycową przed amputacją, szczególnie gdy:

- leczenie rozpoczęto wcześnie,
- stosuje się ją równolegle z leczeniem przyczynowym: kontrolą cukrzycy, chirurgią, antybiotykami. Higiena żywienia i rany są połową sukcesu procesu zdrowienia.

Działa, ponieważ:

- dotlenia niedokrwione tkanki,
- walczy z infekcją- ograniczając rozwój beztlenowych bakterii,
- pobudza regenerację.

Jak tlenoterapia wspomaga leczenie nowotworu:

1. Czy tlen "karmi" nowotwór?

To częsty mit, ale nie do końca prawdziwy.

- komórki nowotworowe preferują warunki beztlenowe (glikolizę beztlenową) – to tzw. efekt Warburga.
- w niedotlenionym środowisku guza dochodzi do:
• większej złośliwości,
• oporności na leczenie,
• większej skłonności do przerzutów.

- tlen dostarczony przez HBOT może wręcz "odwracać" ten proces – sprawiając, że komórki nowotworowe stają się bardziej podatne na leczenie i mniej agresywne.

Wniosek: tlen nie "karmi" raka – w wielu przypadkach działa odwrotnie, stabilizując mikrośrodowisko guza i poprawiając odpowiedź terapeutyczną.

2. Pozytywny wpływ HBOT u osób z nowotworem:

A. Redukcja skutków ubocznych radioterapii i chemioterapii

- Leczenie nowotworów często powoduje:
• martwicę popromienną (kości, jelita, pęcherza, pochwy, skóry),
• uszkodzenia skóry i błon śluzowych,
• niedokrwienie tkanek po zabiegach chirurgicznych.
- HBOT przyspiesza gojenie, zmniejsza ból, poprawia jakość życia.

Zastosowanie: np. w leczeniu późnych powikłań po radioterapii prostaty, macicy, piersi, odbytnicy.

B. Zwiększenie skuteczności chemioterapii i radioterapii

- Komórki nowotworowe w dobrze dotlenionym środowisku są bardziej wrażliwe na:
• radioterapię (tlen nasila działanie promieniowania),
• niektóre cytostatyki (tlen zwiększa ich penetrację podobnie jak niski odczyn preparatu ATP ).

Przykład: lepsza odpowiedź radiologiczna w guzach piersi i głowy i szyi.

C. Poprawa regeneracji pooperacyjnej

- Operacje nowotworowe (np. mastektomia, resekcja jelita, prostatektomia) prowadzą często do:
• niedokrwienia tkanek,
• infekcji ran,
• opóźnionego gojenia.

-HBOT wspomaga angiogenezę, regenerację skóry i tkanek głębokich.

W praktyce: może zmniejszyć ryzyko powikłań po zabiegach onkologicznych i poprawić wyniki gojenia rekonstrukcji (np. piersi, twarzy, krocza).

D. Wpływ na jakość życia i zmniejszenie zmęczenia nowotworowego

- Pacjenci poddani HBOT zgłaszają:
• mniejsze zmęczenie,
• poprawę nastroju,
• lepszy sen i regenerację.

Mechanizm: poprawa mitochondrialnego metabolizmu ATP, zmniejszenie cytokin zapalnych, dotlenienie OUN.

3. Potencjalne zagrożenia

A. Ryzyko pobudzenia angiogenezy guza

- Tlen pobudza czynniki wzrostu naczyń (np. VEGF) – teoretycznie może to:
• sprzyjać rozrostowi guza w niektórych nowotworach- głównie hormonozależnych
- Jednak: dotyczy to głównie aktywnych, szybko rosnących nowotworów bez leczenia- głównie hormonozależność.

W badaniach klinicznych nie wykazano jednoznacznie, że HBOT pobudza wzrost nowotworów – wręcz przeciwnie, może je stabilizować.

B. Niektóre nowotwory mogą wymagać szczególnej ostrożności:

4. Co mówią badania:
- NIH i Cochrane uznają HBOT za skuteczną w leczeniu martwicy popromiennej.
- W randomizowanych badaniach klinicznych wykazano:
• poprawę gojenia ran po mastektomii, prostatektomii,
• zmniejszenie bólu i poprawę jakości życia.
- Brak dowodów na to, że HBOT przyspiesza rozwój nowotworów – nawet w przypadkach przewlekłych.

5. Przykładowy plan HBOT u pacjenta onkologicznego:

Zawał oka (zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki – CRAO)

Co to jest?

„Zawał oka” to nagłe zamknięcie przepływu krwi w tętnicy środkowej siatkówki, co prowadzi do:
- gwałtownej utraty wzroku,
- niedokrwienia siatkówki,
- o często nieodwracalnych zmian po 4–6 godzinach.

Komora jako leczenie:

- Tak, HBOT jest oficjalnie uznawanym leczeniem ratunkowym CRAO, jeśli zostanie rozpoczęta w ciągu pierwszych 24 godzin, a najlepiej do 6 godzin.
- Celem jest dotlenienie siatkówki poprzez osocze, omijając zamknięte naczynie.

Efekty:

- HBOT może uratować lub częściowo przywrócić wzrok, zwłaszcza jeśli:
• rozpocznie się wcześnie,
• pacjent nie ma martwicy siatkówki,
• zastosowano również leczenie wspomagające (np. acetazolamid, masaż gałki ocznej).

Oficjalna rekomendacja: European Committee for Hyperbaric Medicine (ECHM) i Undersea and Hyperbaric Medical Society (UHMS) uznają CRAO za wskazanie do HBOT.
Międzynarodowe organizacje zajmujące się medycyną hiperbaryczną:
– Europejski Komitet ds. Medycyny Hiperbarycznej (ECHM) oraz Towarzystwo Medycyny Hiperbarycznej i Podwodnej (UHMS): oficjalnie uznają, że tlenoterapia hiperbaryczna (HBOT) może być stosowana w leczeniu zatoru tętnicy środkowej siatkówki (CRAO).
*CRAO = Central Retinal Artery Occlusion → zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki (tzw. „zawał oka”), prowadzące do nagłej utraty wzroku.
*HBOT = Hyperbaric Oxygen Therapy → terapia tlenem w komorze hiperbarycznej.
*ECHM i UHMS = wiodące organizacje międzynarodowe wyznaczające standardy stosowania HBOT.

Zawał ucha (nagła głuchota idiopatyczna – SSNHL)

Co to jest?

- Nagła głuchota czuciowo-nerwowa to utrata słuchu ≥30 dB w ≥3 częstotliwościach w ciągu ≤72 godzin.
- Może mieć podłoże naczyniowe (niedokrwienie ślimaka), wirusowe lub autoimmunologiczne.

HBOT jako leczenie:

- HBOT jest skuteczną terapią wspomagającą SSNHL, zwłaszcza:
• jeśli zacznie się do 14 dni od utraty słuchu (im wcześniej, tym lepiej),
• w połączeniu z leczeniem farmakologicznym (kortykosteroidy doustnie lub do ucha środkowego).

Efekty:

- HBOT poprawia dotlenienie ślimaka, redukuje stan zapalny i obrzęk.
- Może zwiększyć szanse na odzyskanie słuchu nawet o 40–60%.

Wskazanie oficjalnie uznane przez: UHMS i ESHHO (Europejskie Towarzystwa Medycyny Hiperbarycznej).

Kiedy NIE stosować HBOT?

- Jeśli od „zawału oka” minęło >24–48 godzin, skuteczność drastycznie spada- w tej sytuacji można podnosić poziom ATP w krwioobiegu, bez używania komory.
- Jeśli przyczyna utraty słuchu jest znana i nie ma komponenty naczyniowej lub zapalnej.
- Jeśli są przeciwwskazania neurologiczne lub oczno-otologiczne (np. nieprawidłowa budowa błędnika, przebyta odma).

Autoimmunologia

Terapia tlenowa, zwłaszcza tlenoterapia hiperbaryczna (HBOT), wspomaga leczenie chorób autoimmunologicznych poprzez:
- poprawie metabolizmu komórkowego ( przez zwiększenie ilosci ATP ),
- zmniejszaniu przewlekłego stanu zapalnego ( regulacja poziomu ATP),
- redukcji stresu oksydacyjnego i cytokin prozapalnych( regulacja poziomu ATP),
- regeneracji tkanek uszkodzonych przez autoagresję( regulacja poziomu ATP).

Jak HBOT wpływa na konkretne choroby autoimmunologiczne: RZS, choroby tarczycy i WZJG

1. RZS – reumatoidalne zapalenie stawów:

Przewlekły stan zapalny wywołany przez autoimmunologiczny atak na błonę maziową stawów.
Udział cytokin: TNF-α, IL-1β, IL-6 → degradacja chrząstki i kości.

HBOT – wpływ:

Redukuje stan zapalny – tlen pod ciśnieniem hamuje wydzielanie TNF-α i IL-1β
Zwiększa aktywność przeciwzapalnych cytokin (np. IL-10)
Dotlenia niedokrwione tkanki okołostawowe, poprawiając regenerację
Zmniejsza ból i obrzęk stawów – poprzez redukcję obrzęku i nacieku zapalnego
Poprawia produkcję ATP w chondrocytach i fibroblastach – co wspomaga naprawę.

Efekt: poprawa ruchomości, zmniejszenie dolegliwości, lepsza tolerancja rehabilitacji

2. Choroby tarczycy autoimmunologiczne – Hashimoto (niedoczynność), Graves-Basedow (nadczynność):

Hashimoto (niedoczynność)

Przewlekły limfocytarny stan zapalny → zanik i włóknienie tarczycy.
Związany z wysokim poziomem cytokin zapalnych i stresu oksydacyjnego.

HBOT – działanie:
- Redukuje przewlekły stan zapalny (IL-6, TNF-α)
- Poprawia funkcję mitochondrialną komórek tarczycy
- Zwiększa poziom ATP i metabolizm – co może wspierać ogólną energię i funkcje hormonalne
- Może zmniejszać poziom przeciwciał anty-TPO (zaobserwowano w kilku opisach przypadków, wymaga więcej badań)

Graves-Basedow (nadczynność)

Nadmierna stymulacja receptorów TSH przez autoprzeciwciała.
Towarzyszy często oftalmopatia tarczycowa (wytrzeszcz, obrzęk oczodołu).

HBOT – działanie:
- Zmniejsza stan zapalny w oczodole i obrzęk
- Poprawia mikrokrążenie mięśni ocznych i nerwu wzrokowego
- Może ograniczyć uszkodzenia oka w orbitopatii (potwierdzone w niektórych badaniach)

3. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG)-( zastrzeżenie! Nie stosować komory w trakcie otwartego krwawienia):
- Autoimmunologiczny atak na błonę śluzową jelita grubego.
- Dominują IL-6, IL-13, TNF-α, infiltracja neutrofili, mikrokrwawienia, owrzodzenia.

HBOT – działanie:
Silne działanie przeciwzapalne – hamuje ekspresję cytokin i redukuje nacieki zapalne
Poprawia ukrwienie i dotlenienie śluzówki jelita
Przyspiesza regenerację nabłonka i naczyń
Wspomaga gojenie owrzodzeń – potwierdzone w badaniach klinicznych
Może poprawić działanie terapii biologicznej lub sterydowej

Stosowana wspomagająco w ciężkich przypadkach, szczególnie przy trudno gojących się zmianach i groźbie kolektomii.

MECHANIZMY HBOT W AUTOIMMUNOLOGII

Komora hiperbaryczna (HBOT) staje się coraz popularniejszą metodą w medycynie anti-aging, szczególnie jeśli chodzi o odmładzanie i regenerację skóry. Jej działanie nie polega tylko na „dotlenieniu skóry”, ale na głębokim uruchomieniu mechanizmów biologicznych odpowiedzialnych za naprawę, odbudowę i cofanie oznak starzenia.

HBOT A STARZENIE SIĘ SKÓRY

1. Stymulacja odnowy komórkowej i skrócenie czasu regeneracji
- HBOT zwiększa stężenie tlenu rozpuszczonego w osoczu – nawet 20 razy więcej niż normalnie.
- Dzięki temu tlen:
• dociera do niedotlenionych tkanek skóry,
• pobudza mitozę komórek naskórka i fibroblastów,
• przyspiesza usuwanie starych, uszkodzonych komórek (apoptoza) i zastępowanie ich nowymi.

Efekt: szybsze gojenie, bardziej jędrna, napięta i odnowiona skóra.

2. Stymulacja syntezy kolagenu i elastyny
- Wysokie stężenie tlenu pod ciśnieniem aktywuje fibroblasty, które produkują:
• kolagen typu I i III (główne składniki skóry właściwej),
• elastynę odpowiedzialną za elastyczność skóry.
- Dodatkowo aktywowane są czynniki wzrostu: VEGF, TGF-β, EGF.

Efekt: spłycenie zmarszczek, zwiększenie elastyczności i gęstości skóry.

3. Redukcja stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych
- Choć HBOT zwiększa tlen, to przy odpowiednich parametrach (np. 1,3 ATA):
• wzmacnia system antyoksydacyjny (np. aktywność SOD, katalazy),
• redukuje przewlekły stan zapalny niskiego stopnia (tzw. „inflammaging”).
- Skóra starzejąca się często wykazuje przewlekłe mikrozapalenie i uszkodzenia ( ubytki ATP w organizmie ) mitochondrialne – HBOT je wycisza.

Efekt: zmniejszenie zaczerwienień, poprawa kolorytu, młodszy wygląd.

4. Wzrost długości telomerów i regeneracja mitochondrialna (potwierdzone badaniami)
W badaniu klinicznym z 2020 roku (Shai Efrati, Aging, 2020), wykazano, że:
- 60 sesji HBOT (5 razy w tygodniu po 60-90 minut, ciśnienie 2 ATA( jednak 1,3 ATA , tlen 100%) wydłużyło telomery komórek krwi o 20–38%,
- zmniejszyło liczbę starzejących się komórek (senescent cells) o 10–37%.

Efekt: biologiczne cofnięcie procesów starzenia na poziomie DNA i mitochondriów (zwiększanie ilości ATP wpływa bezpośrednio na jakość telomerazy).

5. Poprawa mikrokrążenia i nawilżenia skóry
- Tlen pobudza tworzenie nowych naczyń (angiogenezę).
- Lepsze ukrwienie oznacza:
• lepsze odżywienie tkanek,
• szybsze usuwanie toksyn,
• większą retencję wody w skórze.

Efekt: rozświetlona, jędrna, dobrze nawilżona skóra.

Typowy protokół HBOT w celach anti-aging (skóra):

Jakie widoczne efekty zgłaszają pacjenci?
- Poprawa kolorytu skóry i rozjaśnienie przebarwień,
- Spłycenie drobnych zmarszczek i „linii mimicznych”,
- Zmniejszenie stanów zapalnych (np. trądzik różowaty, zaczerwienienia- szybsze efkty osiąga połączenie ATP i DMSO w kompatybilnym stężeniu DMSO ),
- Poprawa napięcia i gęstości skóry (szczególnie na szyi i twarzy),
- Regeneracja skóry po zabiegach dermatologicznych lub medycyny estetycznej (np. laser, mezoterapia).

HBOT nie zastępuje diety, pielęgnacji skóry, ani równowagi hormonalnej, ale wzmacnia i przyspiesza procesy regeneracyjne.
Najlepsze efekty: gdy HBOT łączy się z dobrą dietą, zwiększaniem poziomu ATP, suplementacją antyoksydacyjną (np. glutation, witamina C) oraz pielęgnacją retinoidową i peptydową.

Komora hiperbaryczna wpływa na cofanie starzenia skóry poprzez zwiększanie ilości ATP w krwioobiegu:
- Dotlenienie komórek i tkanek,
- Stymulację produkcji kolagenu i elastyny,
- Redukcję stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego,
- Wzrost telomerów i regenerację mitochondriów,
- Poprawę ukrwienia i nawodnienia skóry.